نفت و صنعت نفت در بنای اقتصادی کشورهای تولید کننده این ماده گرانبها، نقش اساسی را ایفا می‌کند.

در ایران نیز نفت بعنوان یک منبع انرژی، زندگی و اقتصاد مردم را متحول ساخته و رشد و توسعه اقتصادی را به همراه داشته است.

شروع صنعت نفت ایران با قراردادی رقم خورد که در سال 1280 بین دولت وقت ایران و ویلیام دارسی انگلیسی منعقد گردید.

در این قرارداد، مظفرالدین شاه قاجار امتیاز اکتشاف، استخراج، حمل و نقل و فروش نفت ایران بجز 5 استان شمالی کشور را، برای مدت 60 سال به دارسی واگذار کرد که سهم ایران از منافع خالص سالانه این قرارداد، 16 درصد بود.

همزمان با تلاش‌های بی وقفه دارسی برای اکتشاف نفت، در سال 1284 شرکت جدیدی به نام سندیکای امتیازات، تمامی سهام شرکت دارسی را خریداری کرد که دارسی هم از سهامداران شرکت جدید بود.

بعد از 7 سال از انعقاد قرارداد دارسی، در تاریخ 5 خرداد 1287 تلاش‌ها برای اکتشاف نفت به ثمر رسید و اولین فوران نفت از چاه حفاری شده در مسجد سلیمان اتفاق افتاد.

تا یک سال بعد، چاه‌های زیادی در منطقه مسجد سلیمان حفر شد، همچنین خطوط انتقال نفت تا آبادان احداث گردید و شرکت جدیدی به نام شرکت نفت ایران و انگلیس جانشین سندیکای امتیازات شد.

در سال 1292 دولت انگلستان 51 درصد از سهام این شرکت را خریداری کرد که یکی از بزرگترین دست‌آوردهای سیاسی و اقتصادی بریتانیا در قرن بیستم بود.

بعد از گذشت 31 سال از انعقاد قرارداد دارسی، دولت ایران به دلیل عدم تامین منافع کشور در قرارداد فوق، در تاریخ 6 آذر 1311 طی نامه‌ای به مدیر شرکت نفت ایران و انگلیس، لغو امتیاز دارسی را اعلام کرد.

بعد از لغو قرارداد دارسی، قرارداد جدیدی به نام قرارداد 1933 در تاریخ 9 اردیبهشت 1312 منعقد گردید که از تفاوت‌های آن نسبت به قرارداد دارسی، به موارد ذیل می‌توان اشاره کرد:

- افزایش سهم منافع دولت ایران از 16 درصد به 20 درصد

- پرداخت چهارو نیم شیلینگ به دولت ایران به ازای فروش هر تن نفت

- کاهش محدوده عملیات از 400 هزار مایل مربع به 100 هزار مایل مربع

بعد از جنگ جهانی دوم و تغییر شرایط قراردادهای نفتی در جهان، وهمچنین رقابت استعمارگران بر سر منابع نفتی ایران، زمزمه‌های لزوم تجدید نظر در قرارداد 1933 و ملی شدن صنعت نفت، در بین نمایندگان مجلس و افراد آگاه اوج گرفت.

در سال 1328 دولت انگلستان به منظور تاکید بر قرارداد 1933 و حفظ سلطه‌اش بر نفت جنوب، قرارداد جدیدی به نام قرارداد الحاقی تنظیم کرد که در آن سهم ایران از هر بشکه نفت، از 22 سنت به 33 سنت میرسید. این درحالی بود که در آن زمان قیمت هر بشکه نفت خلیج فارس 1 دلار و 75 سنت بود.

محمد مصدق که در آن زمان نماینده مجلس بود، در برابر تصویب قرارداد الحاقی مخالفت کرد. همزمان اعلامیه شدید اللحنی از طرف آیت‌الله کاشانی برای لغو قرارداد 1933 صادر شد.

از طرفی رزم آرا نخست وزیر وقت ایران، به واسطه ارتباطی که با قدرت‌های غربی داشت، از طرفداران تصویب قرارداد الحاقی بود و ملی شدن صنعت نفت را خیانت بزرگ می‌دانست.